दिपेन्द्र कार्की बस्ताकोटी, दैलेख
असोज ८, २०८१

नेपालको सबैभन्दा ठुलो जिल्ला कुन हो ? भन्दा सबैलाई जानकारी छ डोल्पा । कर्णाली प्रदेशको सबैभन्दा उत्तरमा अवस्थित डोल्पाको आफ्नै कथा आफ्नै परिवेर र भौगोलिक अवस्था यतिबेला पनि विद्यमान छ । से फोक्सुन्डो ताल, से गुम्बा लगाएत पर्यटकिय क्षेत्र होस यार्सागुम्बा देखि बहुमुल्य जडिबुटीको हिसाबले विभिन्न संभावना बोकेको डोल्पामा यतिबेला पनि सडक सञ्जालले गति लिन सकेको छैन ।
कर्णाली प्रदेशको राजधानी बिरेन्द्रनगर सुर्खेतबाट करिब ४ देखी ५ वटा सम्म सवाँरीका साधनहरु बदल्दै २ देखी ३ दिनमा पुगिने डोल्पा सदरमुकाम दुनैमा विगत वर्षहरुमानै सडक पुगेको भनिएपनि त्यो कागजका पानाहरुमा सिमित छ । सुर्खेत जिल्लाको छिन्चुबाट डोल्पासम्म पुग्नको लागि भेरी नदिको किनाराहुदैँ सडक त पुग्यो तर एउटै यातायातबाट पुग्न भने अहिले पनि सपना जस्तै छ । चारैतिर कडा र ठुलाठुला पर्वतिय चट्टानहरुमा अवस्थित डोल्पाका खोलाहरुमा यतिबेला सम्म पुल नबन्दा हिँउदका ४÷५ महिना सामान्य सडक सञ्चालन हुने भएपनि वर्षायाममा भने हत्केलामा ज्यानको बाजी लगाउदै जिर्णरुपमा रहेका झोलुंगे पुल र काठका पुलहरुको भर पर्नुपर्ने वाध्यता अभैँ डोल्पाली जनताका अगाडी काल झैँ उभिएका छन ।

त्यसो त हिउँदमा खोलाको पानि कम हुँदा डोल्पा भेरी करिडोरमा स्थानिय स्तरमा सञ्चालित साना यातायातका साधनहरुले वर्षायाममा मोटो रकम असुल्न ब्रह्मलुट नै मच्चाउछन । उनिहरुले मनपरि हिसावले उक्त क्षेत्रमा पैदलयात्रा गर्ने मानिसहरुका लागि भाडा तोक्ने र प्रति किलोमिटर प्रतिहजार सम्म लिने गरेका छन भने एउटै झोला झोलुंगे पुल वारपार गरेको पाँचसय देखिी हजार सम्म लिनेगरेको प्रस्ट देख्न सकिन्छ ।
डोल्पाका स्थानियस्तरका जनप्रतिनिधिहरुदेखी प्रतिनिधिसभा सदस्यहरु समेत यतिबेला मौन छन । अझ भन्नुपर्दा राज्यले उक्त सडकको लागि गरिदिएको टेन्डर समेत डोल्पाका नेता र कार्यकर्ता पाल्ने कमिसनको रुपमा प्रयोग हुन्छ ताकि उक्त योजना कागजका पानामा सिमित हुन्छ । नागरिक हरु समेत राज्य र नेताहरुको ध्यान नजाँदा सडक नबनेको भन्दै दुखेसो व्इक्त गदएछन ।

गाउँ र बस्तिहरुमा सामान्य सडक पुगेको भएपनि त्यसको औचित्य छैन । त्यसो त डोल्पाको लागि ठुलो आयोजना नै भेरी करिडोर नै हो । डोल्पा जिल्लामा साना र टुक्रे आयोजनाहरु मात्र हुने र ठुला आयोजनाहरु सञ्चालन हुन सक्ने अवस्थामा छैनन् । वर्षायाममा भेरी नदिका सहायक खोलाहरुमा अध्याधिक पानि हुने भएकाले समस्या भएपनि हिँउदमा भने सडकको कामले गतिलिने र त्यसमा आफुले हदेैसम्मको सहकार्य गरेको डोल्पाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी तुलसी प्रसाद दाहालले बतानुभयो ।

यसरी हेर्दा डोल्पाका नागरिकहरुले सहज सडक यात्रा गर्नका लागि अझैँ कैयौ दशक पर्खिनै पर्ने देखिन्छ । डोल्पा क्षेत्रका लागि राज्यले गरेको लगानी समेत कागजका पानामा सिमिति हुर्दै दलाल र माफिया राजनितिकर्मीहरुका लागि प्रयोग हुुने गरेको तथ्य डोल्पालीका लागि लुक्न सकेको छैन भने रतन्धो लागेको राज्यले समेत त्यसतर्फ कुनै नजर लगाउन सकेको छैन ।

दिपेन्द्र कार्की बस्ताकोटी, दैलेख
असोज ८, २०८१

कर्णाली प्रदेश लगाएत देशका विभिन्न १० जिल्लाहरुमा महिला, बालबालिका, लोपोन्मूख राउटे, कुसुण्डा तथा पछाडी पारिएका समुदायका अधिकारका लागि एकिकृत विकाशको अवधारणमा काम गर्दै आएको सोसेक नेपालले दैलेखका विभिन्न पालिकाहरुमा स्वास्थ्य शिविर सञ्चालन गरेको छ । सामाजिक सेवा दिवसको अवसर पारेर सोसेक नेपालले दैलेखको दुल्लु नगरपालिका, भैरवी गाउँपालिका, चामुण्डाबिन्द्रासैनी नगरपालिका र नौमुले गाउँपालिकामा अपांगता पहिचान तथा स्वास्थ्य परिक्षण घुम्ति शिविर सञ्चालन गरेको हो ।
सोसेक नेपालको हातेमालो परियोजना मार्फत सिबिएम नेपालको आर्थिक सहयोगमा विकलांग मित्र समुह÷अपांग बाल अस्पताल तथा पुर्नस्थापना केन्द्र काभ्रे र कर्णाली प्रदेश पर्नुस्थापना केन्द्रको सहकार्यमा सञ्चालित स्वास्थ्य शिविरहरुमा नाक, कान, हाडजोर्नीका बिरामीहरुका साथै जन्मजात अपांगता भएका हजारौँ व्यक्तीहरुले सेवा लिएका छन ।
शिविरको अवसरमा जन्मजात अपांगता भएका र पछि विभिन्न रोगको सिकार हुन पुगेकाहरुलाई अपांगता पहिचान गर्दै स्थानिय सरकारको सहयोगमा अपांगता परिचयपत्र समेत प्रदान गर्न आवश्यक प्रक्रियाका साथ छनौट समेत गरिएको छ भने अपांगता भएका व्यक्तीहरुलाई आवश्यकता अनुसार ह्विल चियर, वैशाखी, लठ्ठी जस्ता सहायक सहयोग सामाग्रीहरु समेत प्रदान गरिएको छ ।

राज्यको पहुँच भन्दा बाहिर रहेका दुर्गम स्थानिय तहका नागरिकहरुलाई सोसेक नेपालको हातेमालो परियोजना मार्फत गरिएको अपांगता पहिचान एवं स्वास्थ्य परिक्षण घुम्ति शिविरले ठुलो राहत पुगेको छ । शिविर सञ्चालनको क्रममा बोल्दै स्थानिय तहका प्रमुखहरुले जनताको स्वास्थ्य प्रति स्थानिय तह सजक र संवेदनशिल भएको भएको भन्दै सोसेक नेपालले सञ्चालन गरेको शिविर समयको आवश्यकता र माग भएको बताएका छन ।

दैलेखका विभिन्न पालिकाहरुमा सञ्चालित उक्त स्वास्थ्य शिविरको अवसरमा बोल्दै दैलेखबाट प्रतिनिधिसभा सदस्य सिता कुमारी रानाले जिल्लाका दुर्गमका नागरिकहरुले सामान्य स्वास्थ्य सुविधा समेत प्राप्त गर्न नसकेको अवस्थामा विगत देखी सोसेक नेपालले समयसमयमा स्वास्थ्य शिविरको आयोजना गर्र्दै जनताको सेवामा समर्पित भएको भन्दै प्रशंसा गर्नुभयो ।

उक्त अपांगता पहिचान तथा स्वास्थ्य घुम्ति शिविरमा उपचार गराई आवश्यकता अनुसार जिल्ला भन्दा बाहिर सुर्खेत , नेपालगञ्जका अस्पतालहरुमा पुगाउनुपर्ने बिरामीहरुलई सोसेक नेपालले आर्थिक र भौतिक सहयोग गर्ने सोसेक नेपालले प्रतिवद्धता समेत जनाएको छ ।